HOMOCYSTEINA буюу гомоцистеиний нөлөөгөөр судасны хананд байдаг булчингийн ширхгүүд нь агшиж, судас нарийсдаг

H O M O C Y S T E I N A

Гомоцистеин гэдэг нэрийг анагаахын шинжлэх ухаанд бий болгож бидэнд хэлж өгсөн хүн бол Харвардын Их Сургуулийн эрдэмтэн Kilmer McCully юм. Гомоцистеин нь уургийн найрлагад ордоггүй, метионин гэдэг аминхүчил задрахад үүсдэг завсрын аминхүчил юм.

Найман настай хүүхэд атерсклерозоор өвчилж цус харваж нас барсан тухай мэдээ New England Juornal of Medicine сэтүүлд 1933 онд хэвлэгдсэн байв. Үүнээс гадна 2 сартай хүүхэд яг ийм шалтгаанаар нас барсан тухай материал олдсон байна. Эдгээр мэдээнүүд Kilmer McCully- ийн анхаарлыг их татсан бөгөөд судас хатуурахад хөгшрөлтөөс гадна өөр нэг шалтгаан байх ёстой гэж үзсэн байна. Ингээд уг шалтгааныг хайж олохоор шийдэж судалгаагаа эхэлж шигдээсээр нас барсан 194 хүний цогцост судалгаа хийжээ. Энэ хүмүүсийн 90 гаруй хувь нь холестерин багатай байжээ. Олон талаас нь нухацтай удаан судалсны дараа гомоцистеин гэдэг завсрын аминхүчил цусанд их болоход цус өтгөрч, олон жижиг бүлэн үүсэхэд судасны хана гэмтэж тэнд нь LDL ( ow density lipoproteins) очиж наалдаад зүрхний шигдээс үүсэх үндсэн шалтгаан болдог юм байна гэж баталжээ. В6, В9, В12 -энэ гурван витамины дутагдал гомоцистеинийг ихэсгэдэг болохыг бас баталсан. Энэ 3 витамины аль нэг нь дутагдахад гомоцистеин ихэсдэг. Өөрийн энэ онолоо баталж 80 гаруй эрдэм шинжилгээний өгүүллэг, нийтлэл хэвлүүлсэн байна. Энэ 3 витамин зөвхөн мах, өндөг, загас, сүүн бүтээгдэхүүн зэрэг амьтны гаралтай хүнсэнд байдаг ба мах иддэггүй хүмүүсийн гомоцистеин өндөр байдаг.

1960-оны сүүлээр энэ онолоо гаргаж тависан бөгөөд холестериний онолыг үгүйсгэж шинэ онол гаргасны төлөө Харвардын их сургууль түүнийг ажлаас нь халж, олон нөхөд нь түүнээс нүүр бууруулжээ. Түүнээс хойш олон судлаачид гомоцистеинийг судалж түүний онолыг баталгаажуулжээ. Гомоцистеин их болоход организмын антиоксидант хүчийг сулруулж судсыг хатууруулж, судасны уяан хатан чанарыг алдагдуулдаг, ингэснээр цус харвалт, настай хүмүүс ой ухаанаа алдах (деменция) альцгеимерийн өвчний шалтгаан болдог. Шигдээсийн 30% нь гомоцистеин их болсноос болдог гэж өөр судлаачид хэлжээ. 1998 онд "Netherland Journal of Medicine" сэтгүүлд мах иддэггүй хүмүүсийн гомоцистеин мах өөх иддэг хүмүүсийнхээс их байдаг гэдгийг баталсан судалгаа гарсан.

Гомоцистеин эластин, коллаген зэрэг судасны хананд байдаг бодисуудыг байхгүй болгож судасны хананд үрэвсэл, гэмтэл үүсгэж судасны хатуурлыг эрс нэмэгдүүлж зүрхний шигдээс болон цус харвахыг ихэсгэдэг байна. Тиймээс гомоцистеин нь холестеринээс 40 дахин илүү шигдээс болох магадлал өндөр байгааг хэлдэг үзүүлэлт гэж эрдэмтэд баталсан байдаг.

1999 онд Dr. Nappo болон түүний багийнхан эрүүл хүмүүст их хэмжээний метионин уулгаж гомоцистеинийг зохиомлоор ихэсгэх туршилт хийсэн ба цус өтгөрч, бүлэн үүсэж, цусны урсамтгай чанар алдагдаж судасны хананд үрэвсэл үүсэж байжээ. Харин С-вит, Е-вит дээрхи хүмүүст уулгахад гомоцистеиний сөрөг нөлөөнөөс хамгаалдаг болохыг бас баталсан байна.

Гомоцистеиний нөлөөгөөр судасны хананд байдаг булчингийн ширхгүүд нь агшиж судас нарийсдаг болохыг dr. Chambers хамтрагчдынхаа хамт 1999 онд баталжээ.

Гомоцистеиний нөлөөгөөр чөлөөт радикал эрс ихсэж судасны хана болон олон эрхтнүүдийг гэмтээдэг болохыг эрдэмтэд баталсан байна. (Loskalzo 1996, Starkebaum Harlan нар 1987, Wall 1980, Kanam 1999)

Dr. Drzewoski ахлагчтай эрдэмтэд 2000 онд чихрийн өвчтэй хүмүүсийн гомоцистеин ихэссэн байдаг болохыг баталсан байна.

Данийн эрдэмтэд энэ гомоцистеин тархины ажиллагаанд маш муугаар нөлөөлж анхаарал төвлөрөх, юм ойлгох, тогтоох чадвар муудаж ажиллах чадвар болон сэтгэн бодох чадвар мууддаг болохыг баталсан байдаг. Мөн гомоцистеин Альцгеймерийн өвчин болон деменц (тэнэгрэх) болохыг ихэсгэдэг байна.

Гомоцистеин 14 мкмоль/л болоход Альцгеймерийн өвчнөөр өвчлөх магадлал 2 дахин ихэсдэг байна.

Гомоцистеин их болоход сэтгэл гутрал болох магадлал ихэсдэг болохыг эрдэмтэд 2004 онд баталсан. 2013 онд Польшийн эрдэмтдийн судалгаагаар аутизмтай хүүхдүүдэд гомоцистеин ихэссэн байдаг гэж баталжээ. Гомоцистеин ихсэхэд ясны сийрэгжилт идэвхитэй явагддаг болохыг 2017 онд эрдэмтэд баталсан байна. Бамбайн дутагдалтай, бөөрний өвчтэй хүмүүсийн гомоцистеин ихэссэн байдаг. Чихрийн өвчний эмнүүд, дархлааг дарангуйлах эмнүүд, уналт таталтын эсрэг эмнүүд болон метатрексат уудаг хүмүүсийн гомоцистеин ихэссэн байдаг байна.

Гомоцистеин нь теломераза ферментийн ялгаралтыг багасгаж теломерийг 2-3 дахин хурдан багасгадаг. Энэ нь эсийн хуваагдлыг удаашруулж, эсийн нөхөн сэргэх процессыг сааруулснаар архаг өвчний эдгэрэлтийг сааруулж, хүний насыг богиносгодог. Зүрхний өвчтэй хүмүүсийн теломер нь багассан байдаг тул өвчин нь улам гүнзгийрэх хандлагатай байдаг. Зүрхний хүнд өвчтэй юмуу зүрхний дутагдалтай хүмүүсийн теломер нь 40% багассан байдаг. Теломер нь эсийн хромосомын үзүүрт байрладаг ба хромосомын хуваагдлыг зөв явуулахад туслах, гэмтэхээс нь хамгаалах үүрэгтэй. Эс хуваагдах бүрт теломер багасч байдаг, багасах бүрт хүний нас богино болж байдаг. Өнөөгийн анагаах ухаан зүрхний өвчтэй хүмүүсийн гомоцистеинийг багасгах эмчилгээ хийдэггүй тул эмчилгээ төгс болдоггүй болохыг эмч өвчтөнүүд бүгд мэдэж байгаа.

Гомоцистеиний онолын тухай барууны анагаахын биохимийн номонд бичигдсэн байдаг ба үүнийг олон хүн мэддэг болсон. Тиймээс 21-р зууны эмч нар бид үүнийг зайлшгүй мэдэх шаардлагатай. Гомоцистеиний шинжилгээ Польш улсад сайн дураар төлбөртэй хийдэг.

Гомоцистеин цусанд 4-8 qmol/l(микромоль/литр) байвал хэвийн гэж үзнэ гэж др. Килмер МкКали баталсан байдаг. Гомоцистеин нормоос их болсон үед заавал багасгах ёстой бөгөад үүний тулд В6, В9, В12, С, Е, витаминууд болон Омега-3, NAC(Н-ацетилоцистеин) зэргийг хэрэглэх ёстой. Гомоцистеинийг мэдэхгүйгээр өнөөдөр ганц холестерин яриад зүрхний шигдээс, цус харвалт болон зүрхний дутагдал зэрэг өвчнүүдийг төгс эмчлэх болон дээрхи өвчнүүдээс урьдчилан сэргийлэхэд учир дутагдалтай байх болно.

Dr. Kilmer McCulli-ийн бий болгосон гомоцистеиний онолыг өнөөдөр эрдэмтэд 20-р зууны анагаах ухааны агуу том нээлтүүдийн нэг гэж үзэж байна.

БАДРАХЫН БАЯРСАЙХАН

КРАКОВ

 

Энэ мэдээ танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.