Чулуун мөөг
Чулышманы баруун эрэг дээрх Чулча голын бэлчирээс ойролцоогоор 1.5 км-ийн зайд, Телецкое нууртай нийлдэг газраас хоёр цагийн зайтай, Ак-Курумын зам эхэлдэг бөгөөд нэр нь "Цагаан хашлага" гэж орчуулагддаг, чулуун мөөгтэй төстэй гайхалтай чулуулагууд байрладаг.
Ихэвчлэн "курум" буюц мөөгийг зөөлөн налуу болон тэдгээрийн бэлд өгөршлийн үр дүнд үүссэн том чулуулаг, цул чулуулгийн хэсгүүдийн хуримтлал гэж үздэг.
Чулышманы цутгал урсдаг Карасу хавцалд чулуун мөөг байдаг бөгөөд нэг төрлийн бус чулуулаг үүссэн ер бусын ландшафтын хэлбэрүүдтэй болсныг шинжлэх ухааны нэршилээр денудаци гэж нэрлэх болсон. "Мөөг"-ийн малгай нь конгломерат шигүү хавтангаар, "суурь" нь илүү хурдан устгагдсан сул ордуудаас үүсдэг.
Энэхүү жигд бус тогтоцын үр дүнд мөөгийг санагдуулам аварга биетүүд бий болжээ. Эдгээр "мөөг"-ийн өндөр нь 7 м хүрдэг, "малгай" -ын диаметр нь 2 м, зузаан нь 0.5 м, "суурь" -ийн зузаан нь 1-1.5 м диаметртэй байдаг. 1-2 м өндөртэй "мөөг" байдаг. "Мөөг" олон арван, заримдаа хэдэн зуун жил байдаг боловч цаг хугацаа өнгөрөхөд тэдний зарим нь сүйрч, алга болдог.
Үүний зэрэгцээ байгалийн эдгээр гайхалтай бүтээлүүдийн шинэ үе гарч ирнэ. Хамгийн гайхалтай нь мөөг ургасаар байна. Тайлбар нь шавар, нурангиас бүрдэх талбайн хөрсний шинж чанарт оршдог. Хуурай нөхцөлд энэ нь хүчтэй боловч чийгийн нөлөөн дор ургаж, нурж, шуурга салхины урсгалаар унадаг. Ийм нөхцөлд цацрагийн түвшин маш удаан, гэхдээ байнга буурдаг. Гэхдээ хэвтэж буй хавтан ба конгломерат блокууд нь хөрсний байгалийн хамгаалалт болж, тэдгээрийн доор мөөгний суурь үүсгэдэг.
Байгалийн эдгээр бүтээлүүд богино настай байдаг нь үнэн. Өнгөрсөн зууны 80-аад оны үед хамгийн нарийхан, үзэсгэлэнтэй мөөгнүүдийн нэг нь сүйрсэн ч түүний "малгай" нь амьд үлдсэн хоёр сорьцын дэргэд үлдсэн.
Гайхамшигт өвөрмөц чулуулгийг хамгаалалтад авчээ.
1960 оноос хойш Сотера хөндийг улсын байгалийн дурсгалт газар гэж зарлаж, 1980 оноос хойш хамгаалалт бүхий хилийн статусыг авсан.
Энэхүү ер бусын байгалийн үзэгдэл бидний цаг үе хүртэл бүх сүр жавхлангаараа хадгалагдан үлдсэнд зөвхөн баярлах ёстой юм.
Алтайн нурууны чулуун мөөг нь зөвхөн Карасугийн хавцалд оршдоггүй, харин энэ газар хамгийн мөөгтэй, харьцангуй хүртээмжтэй газар юм. Мөөгтэй маш төстэй ландшафтын хэлбэрүүд нь Крым, Уралд байдаг боловч тэдгээрийн бүрдүүлэгч чулуулаг, тогтоцын шинж чанар нь арай өөр бөгөөд энэ нь тэдний хэлбэр, гадаад төрхийг өвөрмөц болгодог.
Орон орны сонин хачинаас
Р.Сайхан-Уул
Энэ мэдээ танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.
