Хашимото тиреоидит гэдэг нь бамбай булчирхайд нөлөөлдөг бамбайн дутагдлын 90-95 хувийн шалтгаан болдог аутоиммуны өвчин юм. Аутоиммуны өвчин гэдэг нь таны дархлааны эсүүд өөрийн эд рүү халдаж үрэвсэл үүсгэж өөрийн эд эрхтнийг гэмтээдэг. Хашимото тиреоидитийн үед таны биемахбодь өөрийн бамбай булчирхайг яг гадны вирус шиг таньж дархлааны эсүүд бамбай булчирхай руу довтолдог ба ингэснээр бамбай булчирхайн дааврын үйлдвэрлэлийг буурахад хүргэдэг байна. Аутоиммун үйл явцын үндсэн шалтгаан нь одоогоор тодорхойгүй байна.Хашимото-ийн тиреоидит нь гэр бүлийн гишүүдэд тохиолддог. Энэ нь 1-р хэлбэрийн чихрийн шижин эсвэл целийн өвчин гэх мэт бусад аутоиммун эмгэгүүдтэй холбоотой байж болно. Эмэгтэйчүүдэд эрэгтэйчүүдээс 5-аас 10 дахин их тохиолддог бөгөөд ихэнхдээ насанд хүрсэн үеэс эхэлдэг.
Бамбай булчирхай ямар үүрэгтэй вэ?
Бамбай булчирхай нь хүзүүний урд доод хэсэгт байрладаг эрвээхий хэлбэртэй булчирхай юм. Энэ нь дааврыг хадгалах, ялгаруулах, ашиглах үүрэгтэй дотоод шүүрлийн булчирхайн нэг хэсэг юм.
Бамбай булчирхайн дааврыг тэнцвэртэй байлгах нь маш чухал юм. Бамбай булчирхайн үйл ажиллагааны аливаа эмгэг нь дараах бие махбодийн процесст нөлөөлж болно.
-
Бодисын солилцоо
-
Биеийн температур
-
Цусны даралт, зүрхний үйл ажиллагаа
-
Булчингийн хүч
-
Сарын тэмдгийн мөчлөг
-
Цусан дахь холестрины түвшин
-
Биеийн жин
-
Төв мэдрэлийн систем
Бамбай булчирхай нь хангалттай хэмжээний даавар ялгаруулдаггүй бол энэ нь гипотиреодизмын байдалд орно. Гипотиреоидизм нь таны биеийн бодисын солилцоонд нөлөөлдөг. Иймээс жингийн өөрчлөлт нь бамбай булчирхайн асуудалтай холбоотой байдаг.
Гипотиреоидизм ба Хашимото
Гипотиреоидизмтэй хүн бүр Хашимототой байдаггүй. Гэсэн хэдий ч Хашимото өвчин нь ихэвчлэн гипотиреоидизмын №1 шалтгаан болдог.
Хашимото өвчин ба Гипотиреоидизмын ялгааг хэрхэн хэлж чадах вэ?
Ерөнхийдөө Хашимото бол бамбайн булчирхайн үрэвсэлт өвчин юм. Гипотиреоидизм бол өвчний үр дүнд тохиолддог эмгэг юм.
Хашимото өвчтэй хүмүүс эхэндээ ихэнхдээ ямар ч шинж тэмдэггүй байдаг. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам өвчний шинж тэмдгүүд илрэх ба эхэндээ бамбай булчирхай үрэвсэж хавагнах ба удах тусам аажим аажмаар таны бамбай булчирхайн хэмжээг жижгэрүүлж эхо-гоор гадаргуу нь барзгар, цоохор зураглал харагддаг. Хашимото хамгийн түгээмэл амархан хүлээн зөвшөөрөгддөг шинж тэмдгүүд нь
-
Даарамтгай
-
Ядаргаа
-
Жин нэмэх
-
Сэтгэл гутрал
-
Өтгөн хатах
-
Үс унах
Хашимото тиреоидитыг оношлоход ямар шинжилгээ хийдэг вэ?
Хашимото тиреоидитыг оношлохын тулд эмч гипотиреоидизмын үед илэрдэг шинж тэмдгийг харгалзан, бамбай булчирхайн томролыг олохын тулд хүзүүг сайтар шалгаж, гэр бүлийн гишүүдийн дэлгэрэнгүй түүхийг лавлах хэрэгтэй. Бамбайн дааврын шинжилгээ нь оношлоход маш чухал ач холбогдолтой. Бамбай булчирхайн үрэвслийн эхний шатанд бамбай булчирхайн дааврын түвшин (Т3 ба T4) хэвийн байж болно. Архаг гипотиреоидизм болсноор бамбай булчирхайн дааврын түвшин буурч бамбай булчирхайг өдөөдөг даавар TSH өндөр болдог. Бамбай булчирхайн дааврын түвшин буурах тусам гипофиз хариу үзүүлж , бамбай булчирхайг өдөөдөг даавар TSH ялгаруулдаг. TSH -ийн өсөлт нь бамбай булчирхайн дааврын түвшин (T3 ба T4) буурахаас хэдэн сар жилийн өмнө тохиолддог тул гипотиреоидизмын эхний шинж тэмдэг нь бамбай булчирхайн дааврын түвшин хэвийн байсан ч TSH-ийн түвшин өндөр байж болно.
Дээр дурьдсан бамбайн дааврын шинжилгээ нь гипотиреодизмын оношийг баталж байгаа боловч үндсэн шалтгааныг тодорхойлоогүй. Ихэвчлэн оношлогоонд туслах зорилгоор эсрэг бие ANTI-TPO ашигладаг. Эсрэг бие бүхэлдээ өндөр байвал Хашимото тиреоидит оношийг тогтооно.Мөн бамбайн ЭХО, мөн тархины MRI хийлгэх шаардлагатай.
Хашимото тиреоидит ба жирэмслэлт
Хашимото нь жирэмслэлтээс зайлсхийх шалтгаан биш юм. Гэсэн хэдий ч Хашимото булчирхайн үрэвсэлтэй зарим эмэгтэйчүүдэд жирэмслэхэд бэрхшээлтэй байдаг. Жирэмслэхээс өмнө болон жирэмслэлтийн үед бамбай булчирхайн дааврын түвшинг хянах, тэнцвэржүүлэх, TSH-түвшинг шалгаж шаардлагатай бол эмийн тунг тохируулах хэрэгтэй. Дотоод шүүрлийн эмчид хандан эмчийн хяналтанд тогтмол байх шаардлагатай.
Хашимото тиреоидит ба жирэмсний үеийн бэрхшээлүүд
Хэрвээ Хашимото тиреоидиттэй эмэгтэй жирэмсэн үедээ дотоод шүүрлийн эмчийн хяналтанд тогтмол байгаагүй хяналтгүй байсан тохиолдолд энэ нь урагт, нялх хүүхдэд удаан хугацаагаар сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Жишээлбэл:төрөлт, хөгжлийн гажиг. Эхийн болон хүүхдийн тархины хөгжилд бамбайн булчирхайн дааврын түвшин хамааралтай байдаг. Гипотиреоидизм хэр их мэдэгдэхүйц байх тусам ургийн хөгжилд бэрхшээлтэй байх магадлалд өндөр байдаг.
Хашимото тиреоидитийг эмчлэх боломж байгаа юу? Эдгэдэг үү?
Хашимото тиреоидит эдгэх боломж байхгүй. Аутоиммуны өвчний үйл явц, үрэвсэл үргэлжлэх хугацааг урьдчилан таамаглах боломжгүй. Тиймээс насан туршдаа L-тироксин эм буюу синтетик аргаар гарган авсан бамбай булчирхайн дааврыг орлуулан хэрэглэнэ. Энэхүү дааврыг орлуулах нь Хашимото тиреоидит өвчний улмаас үүссэн дааврын үнэмлэхүй эсвэл харьцангуй дутагдлаас үүдэлтэй шинж тэмдгүүдийг арилгах боломжтой.Эм уухгүй бол бамбай булчирхайн дааврын түвшинг хэвийн хэмжээнд барих боломжгүй бөгөөд гипотиреоидизмын шинж тэмдэг илэрч, улам дордох болно. Левотироксин эмийг хэрхэн зөв уух талаар группын мэдээллээ доошоо гүйлгээд уншаарай.
Хашимото тиреоидитыг эмчлэх байгалийн эмчилгээ байдаг уу?
Байгалийн эмчилгээ нь Хашимото тиреоидитыг эмчлэх гипотиреоидизмыг арилгах боломжтой гэсэн шинжлэх ухааны нотолгоо байхгүй.
Д.Дөлгөөн
Холбоотой мэдээлэл:
Бамбайн даавар орлуулах эм уухад анхаарах зүйлс - http://mongolcom.mn/read/12724
Гипотиреоидизм өвчний үед жингээ бууруулах зөвлөмж - http://mongolcom.mn/read/17124
Грейвсийн өвчний үед баримтлах хоолны дэглэм - http://mongolcom.mn/read/14471
Энэ мэдээ танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.
