Уран зураг, баримал, АРХИТЕКТУРИЙН ИХ БҮТЭЭЛ буюу ЛИСИППУСИЙН МОРЬД.
Венецийн түүхэн төв - Гэгээн Маркийн талбай нь дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй талбайн нэг, ёслолын ажиллагаа, ардын баяр ёслолын түүхэн газар юм. Мөн одоогийнхоо архитектурын дизайныг 15-16-р зууны үед олж авсан.
Гэгээн Маркийн сүмийн төв хаалганы дээгүүр хүрлээр цутгаж, алтадсан бүрээстэй дөрвөн морь байдаг. Эдгээр нь Лисиппусын алдартай морьд юм. Морьд хязгааргүй сүрлэг, гайхамшигт хэлбэр хийцтэй бөгөөд сүмийн тансаг хэв маягтай ямар ч байдлаар нийцдэггүй, энд санамсаргүй байдлаар түр амарч буй мэт харь гаригийн, бараг зэрлэгүүдийн төлөөлөл шиг мэдрэгддэг. Үнэхээр хүрэл морьд сүмээс тусдаа өөрийн гэсэн хувь тавилантай, адал явдлаар дүүрэн байсныг түүх өөрөө энд аргамжин мөнхийн зогсоолд зогсоосон.
Эртний Грекийн алдарт мастер Лисиппус МЭӨ 4-р зууны сүүлээр амьдарч ажиллаж байжээ. Энэ нь Македонский Александрын үед орно.
Хүрэл бол уран бүтээлчийн дуртай материал нь байв. Түүний бүтээлүүдийн эх хувь нь бидэнд хүрч ирээгүй бөгөөд бид зөвхөн одоог хүртэл үлдэж чадсан гантиг хуулбараар дүгнэж болно.
Түүхч Плиний хэлснээр Лисиппус хүмүүс болон юмсыг эгэл байгаагаар нь дүрслэгч гэсэн байдаг. Үүгээрээ Аристотелийн шавь тэрээр урлагт реализмын зарчмыг баталж чадсан.
Лисиппусийг тухайн үеийнхээ хамгийн үр бүтээлтэй мастеруудын нэг гэж үздэг байв. Түүний гүйцэтгэсэн захиалга бүрт нэг зоос тавьдаг байсан бөгөөд нас барсны дараа нэг мянга хагас зоос байсан гэж тэмдэглэсэн түүх байна. Гэхдээ түүний бүтээлүүдийн дунд 20 хүртэлх тооны уран баримлын бүлгүүд байсан бөгөөд заримынх нь өндөр нь 20 метрээс давсан байжээ. Харамсалтай нь Сан Маркогийн талбай дахь алдарт хүрэл баримлаас бусад түүний бүтээлүүдийн аль нь ч эх хувиар нь бидэнд ирээгүй байна.
Лисиппусын зохиогчийн эрх тодорхойгүй байдаг. Зарим нь түүнийг нэр нь тодорхойгүй түүний шавийн бүтээл гэж үздэг. Гэхдээ нэг талаараа агуу их мастерын нэрэнд хамаарах бөгөөд энэ нь МЭӨ 3-р зууны үед хийгдсэн байдаг.
Нэгэн цагт адуу нь Бага Азийн эргийн ойролцоо Эгийн тэнгист байрладаг ижил нэртэй жижиг арлын нийслэл, боомт болох Хиос хотын өмч байсан юм. Эрт дээр үед энэ хот инжрийн цэцэрлэг, усан үзмийн талбай, гайхамшигтай гантиг чулуугаараа алдартай байсан. Тиймээс энэ арлын хотууд янз бүрийн дурсгалт газруудаар дүүрэн байв. Морьд нь хотын чимэглэлийн нэг хэсэг байсан байж магадгүй юм.
Олон жилийн дараа Византийн эзэн хаан II Феодосий 447 оны газар хөдлөлтийн улмаас сүйрсэн хотыг сэргээн босгосон нь Константинополь юм.
Ард түмний хайр хүндэтгэлийг хүлээсэн сүйх тэрэгний тэмцээн болдог хотын зүрх болсон ипподромыг өргөтгөж, тохижуулахын тулд тэрээр маш их хүч хөдөлмөр, хөрөнгө мөнгө зарцуулсан. Эзэн хаан Итали, Грек, Египетээс хамгийн үнэ цэнэтэй барималуудыг авчрахаас буцсангүй.
Тэгээд нэг өдөр эзэн хааны хөлөг онгоц Хиос боомт руу орж, бараг найман зууны турш суурин дээр нь хөдөлгөөнгүй байсан хүрэл морьдыг ачаад явжээ. Уг баримлыг Константинополь руу илгээж, ипподром дахь эзэн хааны мэдэлд өгсөн.
Долоон хагас зуун жилийн турш дөрвөн морь сүмийн хонхны дээвэр дээр байрлаж, олон түүхэн үйл явдлын гэрч болжээ.
Гэвч 13-р зууны эхээр дөрөв дэх загалмайтны аян дайн эхэлсэн. Загалмайтнууд Венецийг усан онгоцоор хангах хүсэлт гаргаж, тэдний зам Газар дундын тэнгисээр дамжин өнгөрөв. "Венецийн нохой" хэмээгддэг хагас сохор өвгөн Энрико Дандоло, чөтгөрийн зальтай, авхаалжтай хүн байв. Венецийн банкирууд, худалдаачид Ариун газар нутгийг чөлөөлөхөд төдийлөн санаа зовдоггүй байсан бөгөөд юуны түрүүнд орлогоо бодож байв. Дандоло загалмайтнуудыг Константинополь руу явахыг ятгаж, тэдэнд асар их олз амлав. Загалмайн баатрууд Нохойн саналыг шууд хүлээж авчээ.
85 настай хэдий ч Дандоло халдлага үйлдлийг биечлэн удирдаж байжээ. Дорнын эзэнт гүрний бардам нийслэл түүхэндээ анх удаа түрэмгийлэгчдийн золиос болжээ. Ялангуяа Доге Дандоло энэ их дөрвөн азаргандаа их дуртай байсан учир тэднийг эзэн хааны мэдлээс гаргаж, хөлөг онгоцонд ачихыг тушаав. Тэднийг Венецид аваачиж, сүмийн хаалганы дээгүүр залж ялалт байгуулав.
Морьдууд Венецид бараг 600 жилийн турш зогсож, шинэ адал явдалтай танилцах боломжтой болсон. Энэ удаад тэдний тайван байдлыг Наполеон эвдэв. Түүний тушаалаар Лисиппусын морьдыг сүмээс зайлуулж, Парист аваачив.
Гэхдээ морьд Францын нийслэлд 1815 он хүртэл байсан. Эзэн хааныг түлхэн унагасны дараа морьд дахин аян замд гарч, анхны байрандаа буцаж иржээ. Тэр цагаас хойш морьд Венецийн бэлгэдлийн нэг болсон Сан Маркогийн сүмийг чимэглэсээр байна.
Он цагийн дуран.сом
Р.Сайхан-Уул
