9 сарын 10
1937 оны есдүгээр сарын 10-ны бямба гарагийн шөнө ЗХУ-ын ДЯАК-ын орлогч, генерал М.П.Фриновскийн авчирсан “Заговор” (хуйвалдаан) хэмээх нэртэй Хувьсгалын эсэргүү, Японы тагнуулын байгууллагын гишүүн гэх 115 хүний нэрсийн жагсаалтаар БНМАУ-ын төрийн болон цэргийн томоохон албан тушаалтан 69 хүнийг бөөнөөр нь баривчилжээ.
“Монголын лам нарын хэргийг авч хэлэлцэхийн тулд Шүүх яамны сайд, МАХН-ын Төв Хорооны нарийн бичгийн дарга, Чойбалсангийн бүрэлдхүүнтэй тусгай гурвал зохион байгуулах тухай н.Фриновскийн саналыг хүлээн авсугай” хэмээн БХК(б)Н- ын Төв Хорооны Улс Төрийн Товчооны хуралдааны 1937 оны 9 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 53 дугаар протоколоор шийдвэрлэсэн байна. Эл протоколд Төв Хорооны нарийн бичгийн дарга И.Сталин гарын үсэг зурж, хуулбарыг Ежовт илгээсэн байна. (РГАСПИ ф.17, оп.162, д.22, л.7, МУҮТА х.445, д.6, хн.19, х.16)
Бүх Холбоотын Коммунист большевикуудын намын Төв Хорооны Улс Төрийн Товчооны эл шийдвэрийг үндэслэн Маш нууцын зэрэглэлтэй БНМАУ-ын Улсын Бага Хурлын Тэргүүлэгчид ба Ардын Сайд нарын Зөвлөлийн Ерөнхий сайд, мөн Ерөнхий сайдын нэгдүгээр орлогч сайд нарын хавсарсан хуралдааны онц хурлын 1937 оны 10 дугаар сарын 2-ны өдрийн тогтоолоор “Нэг. Өөрийн эх орноос урваж тус Монгол Улс орноо Японы эзэрхэг түрэмгий этгээд нарт эзлүүлэхээр Гэндэн-Дэмид, ёнзон хамба-дэд хамба нарын эсэргүү бүлгэмийн хэргийг Дээд шүүхийн өргөн хурлаар таслах боловч үүний дотроос зарим этгээд ба холбогдогчдын хэргийг таслах Онцгой бүрэн эрхт комисс байгуулбал зохих тул мөнхүү комиссыг 3 хүнээр байгуулж комиссын даргад Цэргийн Яамны сайд, Бүх цэргийн жанжин, улсын маршал өрлөг жанжин нөхөр Чойбалсан, гишүүдээр Улсын Бага Хурлын гишүүн Лувсаншарав, Шүүх Яамны сайд Цэрэндорж нарыг томилон гүйцэтгүүлсүгэй.” хэмээжээ.
Х.Чойбалсан тэргүүтэй Онцгой бүрэн эрхт комисс (ОБЭК) 1937 оны 10 дугаар сарын 2-нд байгуулагдаж, 1939 оны 4 сарын 22 хүртэл ажиллахдаа 51 удаа хуралдаж 25824 хүний хэргийг шүүж 20474 хүнд буудан алах ял өгч, 5103 хүнд 10 жил хорих ял, 240 хүнд 10 аас доош жилээр хорих ял оногдуулжээ.
Түүхийн ухааны доктор Оохнойн Батсайхан
Эх сурвалж: "Хэлмэгдэл ба цагаатгал: түүх ба баримт ном
Энэ мэдээ танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.
